علمی : اثر بخشی روش تدریس مبتنی بر یادگیری ترکیبی بر انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی …
بررسی اجمالی تعاریف مذکور حاکی از آن است که دو تعریف اول و دوم مناظرات میان رسانه‌ها را در برابر تأثیرات روش‌های مطرح در یادگیری انعکاس می‌دهند. تعریف یادگیری ترکیبی به دو صورت اول سبب عدم دسترسی به چیستی و چرایی یادگیری ترکیبی می شود. چرا که در حال حاضر به ندرت سیستم یادگیری پیدا می شود که شامل روش‌های چند گانه آموزشی و رسانه‌های چند گانه انتقال نباشد. در صورتیکه تعریف سوم به شکل دقیق، سیر روند شکل‌گیری سیستم یادگیری ترکیبی را ارائه می‌نمایند و مبنایی برای تعاریف عملی از این اصطلاح می‌گردد. به عبارتی تعریف سوم ایده یادگیری ترکیبی را به عنوان ترکیب آموزش از دو مدل مجزا و تاریخی تدریس و یادگیری یعنی سیستم یادگیری حضوری چهره به چهره[۳۸] و سیستم یادگیری توزیعی [۳۹] با تأکید بر نقش اصلی تکنولوژی‌های کامپیوتر- محور در یادیگری ترکیبی انعکاس می‌دهد. دریسکول (۲۰۰۲) معتقد است یادگیری ترکیبی شامل این چهار مفهوم است: ترکیب یا تلفیق تکنولوژی‌های مبتنی بر وب برای دستیابی به یک هدف آموزشی، تلفیق رویکردهای آموزشی گوناگون برای تولید پیامد یادگیری مطلوب (با استفاده از تکنولوژی یا بدون استفاد ه از آن)، تلفیق هر شکل تکنولوژی آموزشی با آموزش چهره به چهره معلم‌محور و ترکیب یا تلفیق تکنولوژی آموزشی با تکالیف اصلی به منظور خلق یک اثر همسان یادگیری و فعالیت(بونک و گراهام،۲۰۰۴). اگرچه از یادگیری ترکیبی تعاریف گوناگونی (بر اساس محیطی که در آن به کار رفته می‌شود و چگونگی استفاده از آن) ارائه شده است. اما در بسیاری از محققان بر این امر متفق‌القولند که آموزش ترکیبی یک تلفیق صحیح از آموزش چهره به چهره و آموزش آنلاین است(سعید پور،۱۳۸۹).
بنابراین با اهمیت‌ترین مسأله در یادگیری ترکیبی این است که یک نوع طراحی مجدد و اساسی از ساختار انتقال تدریس و یادگیری را با هدف بازسازی تماس‌های کلاسی، بهبود مشارکت کلاسی و دسترسی گسترده به فرصت‌های یادگیری وب محور و ارائه مجدد فرصت‌های آموزشی فراهم می نماید.
همچنین در یادگیری ترکیبی،یادگیرندگان می‌توانند مستقل‌تر و با اعتمادبه‌نفس بیشتری عمل کنند. علاوه بر این آنان می‌توانند در کلاس‌های حضوری درس شرکت کرده و مهارت‌های اجتماعی خود را افزایش دهند. یادگیرندگان در این رویکرد یادگیری در تصمیم‌گیری، تفکر خلاق و انتقادی توانمند شده و درزمینۀ حل مسائل از شیوه‌های پژوهش و اکتشاف استفاده می‌کنند.تعاملات یادگیرندگان در رویکرد ترکیبی به دو روش همزمان و ناهمزمان انجام می گیرد. در تعاملات همزمان، همه یادگیرندگان در کلاس ، اطلاعات تقریباً مشابهی را دریافت می کنند. در تعمل ناهمزمان، محتوای دوره و سایر مواد آموزشی بر روی وب سایت قرار می گیرد و یادگیرندگان در هر زمان و در هر مکانی به این مواد دسترسی دارند و در فرصتی کافی و با علاقه به یادگیری اقدام می کنند(بهاتی و همکاران ، ۲۰۰۵ به نقل از عجم،۱۳۹۱)کلاین (۲۰۰۶) بیان می کند که تعامل در یادگیری ترکیبی اثربخش تر از آموزش سنتی چهره به چهره است. زیرا انگیزه بیشتری برای یادگیری وجود دارد. انواع تعامل شامل یادگیری بر خط، چهره به چهره سنتی و یادگیری ترکیبی در شکل ۲ نشان داده شده است.
| دانلود متن کامل این پایان نامه در سایت abisho.ir |
شکل ۲: انواع تعامل در یادگیری، کلاین،۲۰۰۶(برخط، ترکیبی، سنتی)
*شیوه تعامل دریادگیری بر خط
-ناهمزمان: استفاده از پست الکترونیکی، کتاب ها و مقالات الکترونیکی، سایت های مرجع، رسانه های تعاملی و متحرک، تمربن های بر خط
-همزمان:کلاس مجازی، جلسات گفتگوی بر خط
*در یادگیری ترکیبی، شیوه های تعامل در یادگیری سنتی و یادگیری برخط باهم ترکیب می شوند و یادگیرندگان مواد و محتوای آموزشی را از طریق اینترنت به طور همزمان و نا همزمان دریافت می کنند.
*شیوه های تعامل در یادگیری چهره با چهره (سنتی):
-همزمان: سخنرانی ها ، کار گروهی، کارگاه های آموزشی، سمینار ها ، الگوبرداری و تقلید، نقش بازی، مطالعه موردی و کنفرانس ها.
نقش معلمان به‌عنوان تسهیل‌گر، سرپرست و یا دستیار آموزشی ، مدیریت و سازماندهی فعالیت‌های یادگیری است. معلمان باید خلاق بوده تا بتوانند مواد یادگیری متنوعی را در اشکال و زمان مناسب ترکیب نمایند و قدرت حمایت از یادگیرندگان را داشته باشند.(حاجی خواجه لو،۱۳۹۰)
معلمان باید در انتخاب و بهکارگیری ابزار متناسب با موقعیت یادگیرنده برای بالا بردن کیفیت یادگیری که از اصول اولیه یادگیری، ترکیبی است، دقت کافی به عمل آورند.. یادگیری ترکیبی با بهکارگیری ابزارهای متنوع و فناوری‌های پیشرفته، سعی در بهبود کیفیت و توسعه کمی فعالیت‌های آموزشی در دو بعد عمودی و افقی دارد. در بعد افقی سعی بر گسترش دامنه و ابعاد وسایل کمک‌آموزشی در فرایند آموزش دارد، به‌گونه‌ای که با ترکیب بهینه این وسایل بالاترین کیفیت حاصل شود. در بعد عمودی به عمق مسئله یادگیری و چگونگی درک بهتر مواد آموزشی می‌پردازد و اینکه چه تکنیک‌هایی در چه زمان‌هایی به درک بهتر مطالب و یادگیری بهینه منجر می‌شود .شناخت جامع معلمان از عوامل بسیار مهم ایجاد انگیزه و افزایش خلاقیت علمی و فنی محسوب می شود و به بیان دیگر، درک و شناخت نگرش معلمان نسبت به بهره گیری از فناوری های اموزشی می تواند منجر به غنی سازی محیط یادگیری شود(ذاکری،۱۳۹۰)
مدل‌های یادگیری ترکیبی
اگرچه یادگیری ترکیبی یک روند نسبتاً جدیدی در آموزش است ولی محققان و مربیان مطالعاتی را برای طراحی چارچوب یا مدل‌ها برای اثربخشی یادگیری ترکیبی انجام دادند. مدل ها نیز بنا به وضعیت یادگیرندگان متفاوت است. برخی برای بزرگسالان، برخی برای محیطهای کار، بعضی برای مدارس متوسطه و برخی دیگر برای دانشگاه‌ها در نظر گرفته می‌شوند. در این جا مدل های رایج به اختصار معرفی شده و سپس مدل یادگیری ترکیبی برای دروه ابتدایی به طور مبسوط بیان می شود:
-مدل هشت بُعدی بادرول خان[۴۰] که به عنوان راهنمایی برای طراحی، توسعه، ارایه، اداره و ارزیابی برنامه‌های یادگیری ترکیبی ارائه می‌شود. این چارچوب طراحان آموزشی را قادر می‌سازد که سؤالات صحیح و به جا بپرسند و فرایند تفکرشان را زمانی که در حال برنامه‌ریزی یک برنامه یادگیری هستند، سازماندهی کنند. این مدل شامل هشت بُعد: ۱٫ پداگوژیک ۲٫ تکنولوژیک ۳٫ طراحی۴٫ ارزشیابی ۵٫ مدیریت ۶٫ منبع پشتیبانی ۷٫ اخلاق و ۸٫ .نهادی است. طبق نظر خان، این مدل هشت بُعدی ابزاری را ارائه می‌دهد که به کمک آن می‌توان گزینه‌های ارائه آموزش را هم به صورت انفرادی و هم به صورت کلی به منظور ایجاد برنامه‌های یادگیری ترکیبی انتخاب کرد (عمرانی ساروی، ۱۳۸۸).
شکل ۳ مدل هشت بعدی یادگیری ترکیبی بادرول خان،۲۰۰۷
پداگوژیکی
مدل ۸ بعدی خان
تکنولوژیکی نهادی
طراحی اینترنتی اخلاقی
ارزیابی منبع حمایت
مدیریت
-مدل ترکیبی دیگر، مدل چهار بُعدی آی بی ام[۴۱] است. محققان در شرکت آی بی ام تحقیق وسیعی را روی اثربخشی رویکردهای یادگیری انجام دادند و بر اساس این تحقیق دریافتند که همکاری روشی است که میزان نگهداری (یادداری) در یادگیری را تأمین می‌کند و بر اساس نتایج این تحقیق آنها یک مدل چهار بُعدی را طراحی کردند که یادگیری سنتی را با ابزارها و رویکردهای یادگیری الکترونیکی جدید ترکیب می‌کند و چارچوب آن شامل ۴ بخش پایه‌ای یادگیری به واسطه اطلاعات؛ یادگیری به واسطه تعامل؛ یادگیری به واسطه همکاری؛ و یادگیری به واسطه نظم و ترتیب است(ضیاءسالاری،۱۳۹۱).
-سومین مدل یادگیری ترکیبی، مدل سی اُ آی[۴۲]«اجتماع پژوهشی» است در این مدل که به وسیله گاریسون و ووقان[۴۳] طراحی شده است، فهم ماهیت فرایند آموزشی و تکنولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. آنها معتقدند که تعامل و گفتگو دو عنصر جدایی‌ناپذیر در قلب تجربه معنادار آموزشی هستند. آنها مدلی طراحی کردند که از طریق تلفیق متفکرانه یادگیری چهره به چهره برای تعامل و گفتگوی بهتر و همچنین بازاندیشی برای تدریس و یادگیری در بهینه‌سازی مشارکت دانش‌آموزان است. گاریسون و ووقان چارچوبی برای «سی اُ آی» تدوین کردند که این چارچوب ریشه در عقاید دیویی در سازنده گرایی دارد. چارچوب «سی اُ آی» روی سه عنصر اساسی حضور شناختی، حضور اجتماعی و حضور آموزشی برای تجربیات آموزشی متمرکز است (گاریسون و ووقان، ۲۰۰۷).
-بیلواسکی و متکلف[۴۴]، یک مدل یکپارچه در زمینه یادگیری ترکیبی ارایه کردند که این مدل از سه حوزه یادگیری، پشتیبانی عملکرد و مدیریت دانش ساخته شده است. در این مدل، حوزه یادگیری را مداخلات آموزش سنتی پوشش داده است. برای بهبود مهارت‌ها، دانش و برای هدایت مؤثر کارها، این مدل استفاده از آموزش‌های کلاسی، ابزارهای یادگیری همزمان و ناهمزمان و خودفراگیری از طریق رسانه‌های معمولی مثل سی.دی.رام، آموزش‌های ضمن خدمت و ترکیبی از روش‌های آموزش سنتی و مبتنی بر وب را پیشنهاد می‌کند باید به این نکته توجه کرد که هیچ فرمول جادویی برای انتخاب بهترین تلفیق از مدل های آموزشی در یک برنامه یادگیری ترکیبی وجود ندارد. با شناخت روشن از اهداف آموزش و ارزیابی مهارت ها و خصیصه های مخاطبان می توان بهترین ترکیب را از مدل های یادگیری را ارائه نمود(صالحی عمران،۱۳۹۱).
-مدل دیگری که در یادگیری ترکیبی نقش اساسی دارد مدل بولت پروف است، و از آنجایی که عناصر تشکیل دهنده یادگیری ترکیبی متعدد و هر کدام، چه از لحاظ محتوا و چه از لحاظ میزان و زمان به کارگیری، از اهمیت ویژه ای برخوردارند بنابراین طراحی آن نیز باید از دقت ویژه‌ای برخوردار باشد (حق پناهی، ۱۳۸۳ ). یکی از این مدل‌ها، مدل بولت پروف است که توسط فرانک جی‌تورها (۲۰۰۲ ) طراحی شده است که شامل دوازده مرحله است (حسینی، ۱۳۸۸به نقل از ایزدی،۱۳۹۳):
۱-جمع آوری اطلاعات پایه ای برای نیازهای آموزشی
۲-توجه به مقصود ما از آموزش و نهایتاً مخاطب آموزش باید چه یافته هایی را به عنوان نتیجه آموزش بشناسد.
۳-بر اساس اهداف آموزش، باید عناوین بندها و زیربندهای مجموعه را با تأکید مشخص کرده و به مخاطب مشخصاً ارائه نمود.
۴-در کنار هر یک از رئوس مطالب، نوع ارائه آموزش متناسب با بهترین شکل انتقال محتوای آموزش به مخاطب ذکر شود.
۵- ایجاد استراتژی انتقال یادگیری، با تأکید بر عناوینی که قبل، حین و بعد از آموزش می تواند صورت پذیرد تا آموزش در مخاطب خود تأثیرگذار بوده و در روند کار او مورد استفاده قرار گیرد.
۶-ایجاد استراتژی ارزشیابی، با تأکید بر اثربخشی آموزش و در نظر گرفتن اهداف و محتوی آموزشی
۷-مشخص کردن و جمع آوری هرگونه مدارکی که جهت گسترش دوره در آینده ممکن است مورد نیاز باشد.
۸-سازمان دهی همه نتایج حاصل از فرآیند آموزش مورد نظر که منتهی به طراحی یک سند آموزشی می شود که می تواند در آینده به عنوان یک طرح اولیه مورد استفاده قرار بگیرد.
۹- استفاده از طرح های آموزشی، مشخص نمودن اجزای موجود در محتوای آموزشی و یا رئوس فعالیت های مورد نیاز برای ارائه کردن آن به صورت آنلاین.
۱۰-معرفی و ارائه طرح به تمامی افراد دخیل در این آموزش، سپس جمع آوری و استفاده از نظر ات و پیشنهاد ها آن ها.
۱۱-مشورت با تأمین کنندگان سیستم آموزش های ترکیبی با عنوان کردن محتوای آموزشی، استفاده از منابع داخلی، افزایش کارایی آموزش و دسترسی به آن در هر زمان ممکن، بهینه سازی کامل زمان های تخصیص داده شده به آموزش های کلاسی و حصول اطمینان از دستیابی به بهترین نتیجه،نحوه انجام ارزیابی های دلخواه و محدودیت های فنی و آموزشی موجود.
۱۲- پس از انتخاب تأمین کننده سیستم آموزش ترکیبی، ارائه مجدد طرح نهایی به تمامی متصدیان آموزش و استفاده از پیشنهاد ها و نظرات آن ها.