لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 422

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

پرت شدن حواس-از موضوع دور افتادن
زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

بند آمدن-متوقف شدن

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن
تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

 

دق دلی-دق دل
درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته
دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن
دست انداز-ناهمواری راه و جاده

زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان

رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

دُنگی-دانگی

 

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

بُر زدن-مخلوط کردن ورق های بازی
ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

د ِ-حرفی برای بیان مداومت

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

خریت-نادانی-حماقت

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

باد خوردن-هوا خوردن
برآورد-تخمین

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

ُک-ت منقار مرغ-تیزی سر چیزی

آن سفر-آن بار-آن دفعه

 

 

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن
پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

دو دوزه بازی-دو رویی-کلک زنی

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

 

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

به چشم-اطاعت می شود
پِی-دنبال

 
دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری
این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن
از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

 

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

چشمداشت-توقع-انتظار

پا پس کشیدن-عقب کشیدن

 

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن
ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

اهل آن کار (کار بد)

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

 

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن

 
از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

 
در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

 
الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

بیگاری-کار اجباری و بی مزد

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)
دم موشی-هر چیز باریک و دراز

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

زبانی-شفاهی
حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

پس رفتن-عقب رفتن
درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

 
جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

در نتیجه-سرانجام-عاقبت

دست فروشی-شغل دست فروش

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

 

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

 

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن

از نفس افتادن(بسیار خسته و مانده شدن)
خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

بالا آمدن کفر کسی-بی نهایت خشمگین شدن
چِککی-فوری-به سرعت

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

دو به دو-دو تا دو تا

تا-توانایی
دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب
اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن
خدا به دور-پناه بر خدا

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن
خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

اسباب‌کشی-نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)
آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی
از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن
دخیل-پناه برده-توسل جسته به

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

اُتُل(شکم، اتوموبیل)
بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

 

از کیسه خوردن-از جیب خوردن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

جرات داشتن-دلیر بودن-جسارت داشتن

توان هماوردی با کسی را داشتن

دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن
ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین
افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

دخترکی-دوشیزگی-بکارت
چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
بی فک و فامیل-بی کس و کار
بید خورده-کهنه و فرسوده
خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی
حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

حق شناس-سپاس گزار

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)
زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند
از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)
از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

زیر زبانی-یواش و آهسته-سخنی که از روی بی میلی گفته می شود

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند
رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن
به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

 

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

چِل-خل و دیوانه

خالی بند-چاخان-دروغ گو

تنوری-پخته شده در تنور

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)

 

پَخ دار-چیزی که تیزی لبه های آن گرفته شده باشد

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

خم شدن-دولا شدن

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

زبان را گاز گرفتن-از گفتن سخنی پشیمان شدن

زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

 

جان کُرد کردن-سخت گیری کردن-مقاومت کردن

بار انداختن-توقف و اقامت کردن

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

دله بازی-رفتار آدم دله
بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر
آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

رومیزی-منسوب به میز

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

 

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد
دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن
تو سری-تحمیل نظر به کسی با تحقیر و برای تنبیه
چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن
چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش
چیله جمع کردن-گردآوردن چیله
جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن
بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)
برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال

آهوی خاور(آفتاب)
چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد
خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا
 

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

حضرت عباسی-راست و درست
بابت-مورد-زمینه-موضوع
آکِله(جذام، زن سلیطه)

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

دقه-دقیقه

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن
چس خور-آدم خسیس-بخیل

 

 

پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن
خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)