مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 283

 
چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن
از این حرف‌ها(مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد)

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد
درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

 

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

 
خیط کاشتن-خطا کردن

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

 

انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن
پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

آب تاختن(پیشاب کردن)

 
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)
دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

حمله-بیماری غش-صرع

خر کردن کسی-کسی را با چاپلوسی فریفتن

آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

 

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

درگذشت-مرگ

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

 

حلال واری-نگا. خلال وار

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

 
از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

 

 

چروک انداختن-چین انداختن

ذوق زده شدن-ناگهان بسیار خوش حال شدن-از شادمانی بسیار و ناگهانی بیمار شدن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن

جگر گوشه-فرزند

 
حساب سوخته-بدهی قدیمی
چاسان فاسان-آرایش-بزک

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

حرف-سخن-گفتار-کلام

خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن
زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

پته بستن-سد بستن در جوی های شیب دار

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن

اسب چوبین(تابوت)

آب شیراز-شراب

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

دست پاک-درستکار

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

برچسب زدن-تهمت زدن

اسم‌ورسم(نام و مقام، شهرت و اعتبار)

دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن
 

چوب بندی-داربست

آب و خاک-میهن-دیار

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

 

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

فال بد زدن

 
دوم از آن-در ثانی-دوم آن که
جان جانی-صمیمی-یکدل

دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

 

چغندر پخته-لبو

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن
آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

 

آشنا روشنا-دوست آشنا

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

 

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)
 

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

 

 
جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

 

خرابکار-اخلالگر-تروریست

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

روغن کرمانشاهی-روغنی که در کرمانشاه از شیر گاو و گوسفند به دست می آورند و به ترین روغن زرد است

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن
جمع کردن-گرد آوردن

انداختنی(جنس نامرغوب)

زغنبود-کوفت-زهرمار-خفه شو!

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

جا افتاده-آدم متین و با تجربه

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)

 

خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

دستمال کاغذی-قطعات کوچک کاغد که به جای دستمال پارچه ای به کار می برند

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

پله خوردن-دارای پله بودن

حکیم جواب کرده-یتیم
آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن

 

 

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

 

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

 
 

 

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

زمخت گفتن-دشنام دادن-سخنان درشت گفتن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

دارا-ثروتمند

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

تته پته-لکنت زبان

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

خیابان گز کردن-ول گشتن
حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه
اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))
دیم دیم-ساز به زبان کودکان
پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

خیس شدن-تر شدن

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

 

خودآموز-بدون آموزگار

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

چانه-گلوله ی خمیر نان

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

 

انگولک کردن-سر به سر گذاشتن-با انگشت به چیزی ور رفتن-انگشت رساندن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن
پُر پشت-انبوه-بسیار روییده
پیش بها-بیعانه

پای پس-عوض-تلافی

دق کُش کردن-سبب مردن کسی از غم و اندوه شدن

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

 

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن
بستری-خوابیده در بستر-بیمار

ته دل کسی قرص بودن-خاطرجمع بودن-نگرانی نداشتن

جا رفتن-مغلوب شدن-خود را کنار کشیدن

چار دیواری-خانه

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

دو به هم انداز-فتنه انگیز-سخن چین

 

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی
چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی
 

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

دراز کش-افتاده-خوابیده

زهره کردن-بسیار ترساندن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی
حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن-در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

با حال-آدم سرحال و خوش-چیز یا جای دلپذیر
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته

 

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

 

خود یا چیزی را با افاده به دیگری نمودن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

حتم داشتن یق-ین داشتن

انگشت‌شمار(کم، معدود)

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

چار دستی-قمار چهار نفری

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

 

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن
ابریشم(زن نوازنده، مطرب)
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

خنک-بی مزه-بی نمک-نچسب

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

پا گذاشتن-وارد شدن-رسیدن

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن
دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

جور به جور-نگا. جوراجور

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)
دیر به دیر-هر از گاهی-هر از چندی-دیر دیر

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

 

پخش-پراکنده

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

تک پران-زن نانجیب
آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

خدمت رسیدن-به حضور رسیدن

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

چش-چشم

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

 

پوست کنده-رک و بی پرده

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن

چرکوندی-لکه دار کثیف

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن
زه کشی-خشکاندن باتلاق از طریق کندن نهری برای حریان دادن آب راکد باتلاق به آن