مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 246

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

 

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

دود چراغ-کشیدن شیره

 

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

آبدست(ماهر، استاد)

حساب کردن-پرداختن خرج

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه
این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن
دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی
حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

چَکی-وزن نکرده-یک جا

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

 
 

آب آتش مزاج(می سرخ)
آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

تپه گذاشتن-بول کردن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

 

جگری-به رنگ جگر

بازرسی-بررسی و کنترل

به سر دویدن- با سر رفتن

 

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن
تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن

حلوا جوزی-آدم ساده دل و سر به راه-پر حوصله و مطیع

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

تار و مار-متفرق-پراکنده

باد کردن-به خود بالیدن-مغرور شدن

 

 

خواهر خوانده-دوست صمیمی
آفتابی کردن(پدیدار کردن)

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

ز ِله-ستوه-عجز

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن

 
دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

 

 

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

 

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

 

البرز-بلندقامت-دلیر

پات-بی آبرو-بی تربیت

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

 

جزوه-کتابچه-دفترچه

 

بی پایه-دروغ-پوچ

ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

آتش بی‌باد(ظلم، می)

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن

خبرکش-سخن چین

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

خم گرفتن-فنی از کشتی

خدا به دور-پناه بر خدا

 

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

 

زهرمار سلطان-ترش رو-اخمو

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

برو برگرد-چون و چرا

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

پیل پیلی خوردن-در راه رفتن به چپ و راست متمایل شدن

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات
پنجه بوکس-سلاحی سردئ به صورت حلقه های به هم پیوسته و دارای برآمدگی های برجسته
آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

باردار-آبستن-حامله

ریش توپی-ریش تپه

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

 

دگنگ-چوب-چماق-اعمال زور

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت
باب شدن-معمول و رایج شدن

 
افتادگی-پریشانی-احتیاج
تور کردن-زن یا دختری را به دام انداختن

 

روغن زرد-روغن حیوانی

 

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

پا در رکاب-حاضر و آماده

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

روان کردن-از بر کردن

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

چراغ روشن کردن-ارزان کردن جنس

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

پوست کلفتی کردن-مقاومت کردن-سخت جانی کردن

خدا به دور-پناه بر خدا

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

چتوَل-یک چهارم
تَپوک-ضربه ی دست یا پا

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

خاطر جمع-مطمئن

 
حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

بد آوردن-بد شانسی آوردن-زیان دیدن بر اثر پیشامد بد

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

خلاف-جرم

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن
از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

 

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

 
تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

خروار-کنایه از مقدار زیاد
چراغان شدن-جشن گرفتن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

خانه خراب-بدبخت شده-بی چیز شده-زیان دیده
خر گردن-گردن کلفت-بی عار
پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

پامال شدن-از بین رفتن

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

آمده(شوخی و لطیفه)

چشم کسی را دزدیدن-هنگام غفلت کسی کاری را انجام دادن یا چیزی را برداشتن

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی
آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

بومی-محلی-اهل همان سرزمین

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن
راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

 

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن
خُل-نیمه دیوانه-سفیه

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)
بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

پیش رس-زود رس
دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم
دق مرگ-دق کش

چوب خوردن-تنبیه شدن

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

 

تیز بزی-فورن-بی درنگ

پیش بینی کردن کار یا شخصی
دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

زبان به دهان نگرفتن-پیوسته گریه کردن-آرام نگرفتن

 

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

بی در رو-بن بست

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند

پر بودن خیک کسی-سیر بودن
جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند
رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

چار زانو نشستن-نوعی نشستن به طوری که زانوها در راست و چپ و پای راست زیر زانوی چپ و پای چپ زیر زانوی راست قرار گیرد-نهایت ادب و نزاکت

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن
آیَم سایَم-گاه‌کاهی

تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش
آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

د ِ-پس-آخر

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

دیالله-زود باش دیگه !
 

حوصله داشتن-حال مساعد داشتن-تحمل داشتن
 

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

آب(عزت و رونق، طراوت و تازگی، روح، شراب خالص)

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

خیط کشیدن-خط کشیدن

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

 

بیرون رفتن-به توالت رفتن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

چپ دادن-رد کردن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

دو لَتی-در دو لنگه ای

 
دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند
آلکلی-معتاد به الکل

خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن
حق شناسی-سپاس گزاری
چسی درکن-آدم پر مدعا
جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن
 

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

اهل دود(سیگاری)

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن
چلچل-خال خالی-ابلق
زیر اخیه کشیدن-زیر فشار گذاشتن

رفتن با سر-نهایت شوق و اشتیاق برای انجام کاری

 

اجابت کردن معده-قضای حاجت

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

 

دق دلی-دق دل

باب شدن-معمول و رایج شدن

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

چشم باباقوری-نابینا-کور
حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن
از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

 

خِفت-نوعی گره

خواری و زاری-پریشان حالی

خر گرفتن کسی-کسی را احمق حساب کردن
پیسی-بد رفتاری-آزار

 

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

ژست آمدن-برای افاده حالت به اندام و چهره دادن
دهن دره-خمیازه

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

 

دُم کسی را گرفتن-از کسی پی روی و تقلید کردن-کسی را رها نکردن

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

ته نشین-رسوب کرده

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

 

جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

 

خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی

انداختنی-جنس نامرغوب

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن
چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

پنج تن آل عبا- پنج تن

 

آتش‌بیار معرکه-فتنه‌انگیز میان دو دشمن

جببه گرفتن در مقابل کسی-با کسی مخالفت کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

خدا-بسیار زیاد-فراوان

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)
دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

 

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن

خیس کردن-ادرار کردن به خود

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن

حلال-زن یا شوهر

خودرو-آن چه بی اسب رود

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

 
خانه آباد-عبارتی برای تحسین است
جببه گرفتن در مقابل کسی-با کسی مخالفت کردن-در برابر کسی مقاومت کردن
تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

دم بازی-چاپلوسی-تملق

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

پا در رکاب-حاضر و آماده

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

بازداشتی-زندانی موقت
 

احتیاطی(نجس، ناپاک)